Hoe is Vilten ontstaan? [4 leuke weetjes over oude viltwerken]

Hoe is vilten ontstaan? En hoe werkt het viltproces? Dit vroeg ik mij af toen ik het vilten ontdekte tijdens mijn afstuderen. Sindsdien ben ik zo geboeid door de magie en diverse mogelijkheden, dat ik je in dit artikel graag even meeneem in een stukje geschiedenis. Ik vertel je hoe vilten is ontstaan en wat zweetvoeten en dieren hiermee te maken hebben!

 Vilten is eigenlijk bij toeval ontstaan of ontdekt.

 Hoe is vilten ontstaan? 

Wist je dat vilten vermoedelijk de oudste vorm van stof maken is? Al ver voor het weven en breien maakt mensen van vilt lappen, die ze gebruikten als kleding, maar ook om zich te beschermen tegen weersinvloeden voor tenten en andere beschuttingen. Van Mongolen en hun yurts tot de Sumeriërs in het Midden-Oosten en hun schoeisel en kleding.  Daarmee is vilt de oudste vorm van textiel maken.  

 Waarschijnlijk is de vilt techniek bij toeval ontdekt. Er is een prachtige legende dat de mensen heel lang geleden hun voeten met wol inpakten om ze te beschermen. Door het wrijven en het zweten vervilte de wol!   

 Daarna werden vilten stoffen gemaakt door wolvezels in een mat te leggen en ze met stokken te slaan, te bonzen of dieren te gebruiken om druk uit te oefenen, terwijl de vezels vochtig of nat waren. Vaak gebeurde dit in een beek. Men liet dieren over de mat van haren lopen om de natte vezels samen te persen. De vezels grijpen elkaar in een steeds dichter wordende mat van stof, terwijl het water dan geleidelijk uit het materiaal werd geperst. 

“Dus wol, vocht en wrijving, meer heb je niet nodig! Dit kan je met geen enkele andere vezel bereiken. Dat maakt het proces van het vilten zo bijzonder.” 

4 leuke weetjes over oude gevonden viltwerken:

1. De oudst bewaarde viltresten werden door archeologen gevonden in Klein-Azië het huidige westen van Turkije ca. 6500 voor Christus.  
2. Prachtig vervaardigde vilten zadels, vilten zadeldekens en andere vilten voorwerpen werden bijna perfect bewaard in een Noord-Russische ‘Kurgan’, een grafkamer voor een nomadisch stamhoofd dat diep onder de permafrost werd gevonden. 
   Vilten zadeldek, gevonden in een grafkamer van een nomadisch stamhoofd.

3. De mooie vilten zwaan hieronder laat zien dat ze in die tijd (2500 jaar geleden) het kunstenaarschap al goed beheersten! Deze Zwaan werd in dezelfde grafkamer gevonden als het zadel hierboven. De zwaan is gemaakt van wit vilt voor het lichaam van 30 cm, terwijl zowel de snavel als het oog zwart zijn. De roze en gele staart is afgezet met zes rode en zwarte schijven. De roodgroene poten zijn gemaakt van vilt dat over houten palen is gespannen. Mocht je eens in Sint Petersburg zijn, in het Hermitage Museum zijn een aantal van deze vondsten uit de grafcrypte te zien. 
   Zeer oude vilten zwaan ( meer dan 2500 jaar geleden gemaakt) gevonden in de grafkamer voor een nomadisch stamhoofd.

4. In het Nationaal Museum in Kopenhagen zijn hoeden te zien die vermoedelijk deel uit hebben gemaakt van een ceremonieel tenue. Daarnaast gaven ze bescherming tegen klappen en houwen van zwaarden. 

  Vilt werd vroeger o.a. gebruikt voor (zadel) tassen,   sloffen, hoeden, gevilte wandkleden en voor Yurts om in te wonen. 

Nomadische stammen in heel Centraal-Azië gebruiken nog steeds vilt voor hun yurts. Vilten bekleding is sterk, licht en biedt een goede bescherming tegen weersinvloeden. Een yurt kan in minder dan een uur worden opgezet of afgebroken en kan gemakkelijk worden gedragen door twee kamelen of yaks. 

Is vilten oubollig? 

Vilt maken mag dan (waarschijnlijk) de oudste manier van stof maken zijn, het is allesbehalve oubollig. Grote ontwerpers werken met vilt in hun kleding, de mooiste kleding en woonaccessoires worden tegenwoordig van vilt gemaakt. Vilt is niet meer weg te denken uit de huidige maatschappij.  

Heb jij ooit vilt gezien tijdens je vakantie in een museum of bij een opgraving uit de oudheid?  Laat hieronder je reactie achter.

Bronnen: wikipedia en chaoticfibres